Sinds een aantal jaren neemt het aantal gehonoreerde verzoeken tot schadevergoeding voor zaken waarin sprake is van inverzekeringstelling en voorlopige hechtenis (voorarrest) toe, zonder dat er sprake is geweest van een opgelegde straf of maatregel. ‘Vastzitten zonder straf’ verhaalt over een onderzoek naar verklaringen voor deze toename. Aan de hand van register- en dossieronderzoek en gesprekken met betrokkenen geven de auteurs inzicht in de samenhang tussen een aantal factoren, waaronder een trendbreuk in 2017.

De onderzoekstijd die de politie nodig heeft na aanhouding van een verdachte blijkt een belangrijk aspect te zijn van het in verzekering stellen van verdachten. De ophoudtermijn van zes uur die voorheen gold, bleek steeds vaker te kort. Dit wordt mede veroorzaakt door regelgeving over een advocaat bij het eerste verhoor. Ook de toenemende beschikbaarheid van digitale sporen en camerabeelden maakt dat er vaak extra tijd nodig is voor onderzoek. De afname van het aantal inverzekeringstellingen in 2017 kan mede verklaard worden door de verruiming van de ophoudtermijn naar negen uur per 1 maart 2017. Daarnaast laat de ZSM-werkwijze weinig ruimte om eenvoudige zaken ook op een eenvoudige manier af te doen, eveneens met tijdverlies tot gevolg.

De auteurs doen een aantal aanbevelingen. Zo pleiten zij voor een betere aansluiting van de werktijden van de ZSM-tafel op de ‘voor de nachtrust bestemde tijd’ gedurende de ophoudtermijn en voor de invoering van een ZSM-light variant. Aan de schadevergoedingskant stellen de auteurs voor om bij verdachten die een of enkele dagen zonder de uiteindelijke oplegging van een straf of maatregel hebben vastgezeten, automatisch over te gaan tot het uitkeren van een schadevergoeding aan de gedupeerden.

‘Vastzitten zonder straf’ is in de eerste plaats interessante leesstof voor politiefunctionarissen, officieren van justitie, rechters en advocaten. Maar ook voor anderen die beroepshalve een binding hebben met de strafrechtketen biedt deze publicatie waardevolle inzichten.

De reeks Politiewetenschap is een uitgave van het Onderzoeksprogramma Politie & Wetenschap. Publicaties in de reeks Politiewetenschap betreffen in het algemeen studies met een meer theoretisch, verkennend of beschouwend karakter. Meer informatie vindt u op www.politieenwetenschap.nl.