Het onderwijs voor excellente, begaafde of hoogbegaafde leerlingen is in de Nederlandse samenleving regelmatig onderwerp van discussie. De meningen hierover lopen sterk uiteen. Het voortdurende debat of het onderwijs moet worden aangepast aan de leerbehoeften van hoogbegaafden en de teneur van dit debat gaan in tegen de bepalingen in internationale verdragen en tegen internationale aanbevelingen en adviezen.

In de dissertatie worden eerst de vragen aan de orde gesteld wat hoogbegaafdheid is en welke kennis in de wetenschap aanwezig is over het onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen.
Voor het begrip hoogbegaafd wordt het begrip zeer makkelijk lerend (zmal) geïntroduceerd. In de onderwijsomgeving is het namelijk gebruikelijk om kinderen met een IQ-score lager dan 90 niet te belasten met termen die een negatieve gevoelswaarde geven. Naar analogie hiervan wordt in dit onderzoek een pedagogische terminologie gehanteerd om kinderen met een IQ-score van 90 of hoger aan te duiden. Het begrip zeer makkelijk lerend wordt gebruikt als tegenhanger van het begrip zeer moeilijk lerend (zml).
Vervolgens is de wetenschappelijke kennis over het onderwijs aan zeer makkelijk lerenden in kaart gebracht. De begrippen ondervraging en incongruentie worden hierbij geïntroduceerd. Geconcludeerd wordt dat de problemen van zeer makkelijk en zeer moeilijk lerende leerlingen vergelijkbaar zijn. Voor beide groepen is het noodzakelijk dat het onderwijs wordt aangepast aan hun afwijkende leerproces.

Voorts is de onderwijssituatie van zeer makkelijk lerenden in het Nederlandse basisonderwijs geanalyseerd. De in kaart gebrachte wetenschappelijke kennis over het onderwijs aan deze leerlingen blijkt om verklaarbare redenen nagenoeg niet te worden toegepast. Deze verklaarbare redenen zijn nader onderzocht in twee afzonderlijke vervolgonderzoeken, een op hogeschoolniveau en een op samenlevingsniveau.
De resultaten van de drie onderzoeken hebben geleid tot enkele stevige conclusies.