De overheid wil in toenemende mate faciliteren dat burgers participeren, terwijl de
overheid 'slechts' faciliteert. Burgerparticipatie betekent dat burgers zelf iets ondernemen
in hun leefomgeving, vrijwillig en zonder betaling, en daarmee een belangrijke
bijdrage leveren aan onze samenleving. Hoewel deze ontwikkeling door de overheid
met open armen wordt ontvangen, blijkt toch dat burgerinitiatieven veel belemmeringen
(stellen te) ervaren bij de opzet en/of uitvoer van hun initiatief. Er wordt vanuit de
overheid dan ook druk gezocht naar een passende omgang met deze initiatieven, die
hun de ruimte biedt.
Dit onderzoek kijkt naar mogelijkheden voor een zogenoemde 'derde weg' - een alternatieve
juridische omgangsvorm - voor burgerinitiatieven, om belemmeringen gelieerd
aan veiligheidsvraagstukken op te heffen. Ter introductie wordt eerst dieper ingegaan
op het concept burgerinitiatief, haar context en praktijk: wat zijn burgerinitiatieven, hoe
staat dit concept in verhouding tot vrijwilligerswerk, binnen welke maatschappelijke en
bestuurlijke ontwikkelingen moeten burgerinitiatieven begrepen worden, hoeveel zijn
het er en welke burgers nemen deel?
In deel een worden achtereenvolgens eerst de gepercipieerde en dan de objectieve
juridische belemmeringen voor burgerinitiatieven in beeld gebracht. Aansprakelijkheid
en het moeten voldoen aan professionele normen blijken daarbij reële problemen die
burgerinitiatieven belemmeren.
Deel twee gaat in op mogelijke oplossingsrichtingen. Een verkenning van de aanpak in
enkele andere landen moet daartoe inspiratie bieden. Vervolgens worden daarop verschillende
juridische oplossingsrichtingen geboden en beoordeeld, van een aparte
(beperkte) aansprakelijkheidsvorm in het Burgerlijk Wetboek, tot een rijksverzekering
van burgers of een kaderwet. Tot slot wordt kort verkend of de mogelijke uitwerkingen
van een derde weg ook passen binnen omgangsvormen met andere vormen van
maatschappelijke initiatieven.