De jaren 1950 - 1980 vormden voor ons land een periode van grote veranderingen op
tal van gebieden. De noodzaak de oorlogsschade te herstellen zorgde voor een sterke economische groei. Wegenaanleg, stadssaneringen en stadsuitbreidingen vonden plaats op een schaal als nooit tevoren. Het grondverzet dat daarmee gepaard ging, vormde echter een ernstige bedreiging voor de in de grond aanwezige sporen van bewoning uit het verleden. De in 1947 opgerichte Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) was door gebrek aan geld en mankracht niet in staat adequaat op deze ontwikkelingen in te spelen. Maar door een goed georganiseerd netwerk van vrijwilligers dat in de jaren vijftig van de vorige eeuw ontstond, kon in nauwe samenwerking met de beroepsarcheologen veel worden gered van wat anders voorgoed verloren zou zijn gegaan. Bovendien groeide in die jaren 1950-1980 een samenwerking tussen historici en archeologen, professionals én vrijwilligers. Het was een doorbraak, want heel langzaam gingen de deuren van de ivoren torens open en werd de weg geëffend naar een breed geïnteresseerd publiek dat op een begrijpelijke manier kennis wilde nemen van de resultaten van historisch-archeologisch onderzoek.

Aan de hand van een negental biografische portretten wordt een beeld gegeven van het enthousiasme waarmee deze 'pioniers' een bijdrage leverden aan het behoud van het cultureel erfgoed en aan de vertolking ervan voor een breed publiek. Gekozen is voor vier 'amateurs', vier professionals en één uit beide kampen. Wat hen bindt is dat zij representatief zijn voor een samenwerking die in de jaren 1950-1980 tot stand kwam. Hun netwerk, de gedeelde idealen en de wederzijdse betrokkenheid vormen de rode draad in dit boek.