De Nederlandse rechtsstaat, constitutionele monarchie en grondwet bestaan ruim 200 jaar. In 1813 nam Gijsbert Karel van Hogendorp (1762-1834) het initiatief om Nederland te bevrijden van de Franse overheersing.
In 1812 schreef hij de Schets voor een Grondwet. Vanaf 1813 tot 1814 was hij voorzitter van de grondwetscommissie. Deze commissie ontwierp op basis van de Schets de eerste grondwet. De grondwet van 1814 ging uit van een vorst, parlement en onafhankelijke rechtspraak. Bij de door hem vervolgens geleide grondwetsherziening van 1815 werden België en Nederland samengevoegd. Hij inspireerde Thorbecke bij de grondwetswijziging van 1848.
Van Hogendorp is de grondlegger van Nederland. Hij zette zich niet alleen in voor de ontwikkeling van de democratische rechtsstaat, maar ook voor armoedebestrijding en werkgelegenheidsprojecten. In dit essay betoogt Diederick Slijkerman dat de ideeën van Van Hogendorp, voorloper van de Nederlandse liberalen, nog steeds actueel zijn.