Sinds de oprichting van de Orde van Vrijmetselaars in Londen in 1717 hebben de karaktervormende ideeën en rituelen zich over de gehele wereld verspreid. Vandaag de dag telt de broederschap zes miljoen leden, met zevenduizend leden in Nederland. Ondanks de grote internationale verscheidenheid zijn de vrijzinnige kernwaarden, rituelen en symbolen al eeuwenlang overal hetzelfde.

De invloed van de vrijmetselaars op de loop van de geschiedenis valt niet te onderschatten. Zo is de Amerikaanse natie gegrondvest op de overtuigingen van founding father en vrijmetselaar George Washington; hielden de vrijmetselaarsnetwerken het Britse wereldrijk bijeen; werd de orde onder Napoleon een dekmantel voor revolutionaire samenzwering; en kopieerde de Siciliaanse maffia met succes het maçonnieke organisatiemodel.

De katholieke kerk zag vrijmetselaars echter als atheïsten en duivelsaanbidders, en voor Hitler, Mussolini en Franco waren vrijmetselaars verachtelijke verspreiders van pacifistische en socialistische ideeën en sympathisanten van de Joodse zaak, die moesten worden uitgeroeid.

In De orde verkent meesterverteller John Dickie op een even boeiende als meeslepende manier de invloed van de beweging, die op de achtergrond nog altijd een stuwende kracht is in de wereld zoals we die nu kennen.

Waar Renate Rubinstein (1929-1990) verscheen was er reuring. Vanaf 1961 maakte zij furore met de stukken die zij onder de naam Tamar in Vrij Nederland publiceerde.

Of deze nu gingen over haar liefdesleven, het gemis van haar in de oorlog vermoorde vader, de moeilijke relatie met haar moeder, het koningshuis of het feminisme: ze waren altijd origineel, eigengereid en spraakmakend. Ze schreef openhartig over haar Joodse achtergrond, haar pijnlijke scheiding en haar ziekte MS. En zelfs postuum veroorzaakte Rubinstein nog ophef met het boek Mijn beter ik, over haar geheime relatie met Simon Carmiggelt, ‘de meest getrouwde schrijver van Nederland’.

Dertig jaar na Renate Rubinsteins overlijden brengt Ronit Palache via deze rijke bloemlezing een ode aan haar autonome geest. Aan de hand van Rubinsteins autobiografische teksten, columns, lezingen en brieven, waarvan een deel niet eerder in boekvorm verscheen, krijgt de lezer een intiem beeld van een ambivalente vrouw die er niet voor terugschrok zichzelf en anderen de waarheid te zeggen

De Boekenbon Literatuurprijs 2020 gaat naar Zwarte schuur van Oek de Jong. Dat maakte Winnie Sorgdrager, de voorzitter van de Stichting Jaarlijkse Literatuurprijs, online bekend. 

Naast Zwarte schuur waren Amen van Marcel Möring, Gloria van Koen Sels, Pastorale van Stephan Enter en Waagstukken van Charlotte Van den Broeck genomineerd.

Volgens de jury is Zwarte schuur 'een boek dat beschouwd mag worden als een toonbeeld van de rijkdom en reikwijdte van de literaire roman' en 'een roman die de lezer aan het werk zet en aanmoedigt tot interpretatie en discussie.'

Net als Gerrit Komrij zelf is zijn immense oeuvre een vat vol tegenstrijdig- en veelzijdigheden.

Zijn poëzie wordt - tegen de mode van de tijd in - gekenmerkt door de vaste vorm en hang naar ernst, gehuld in humor. Op het vlak van de kritiek en essayistiek was hij fel en scherp, maar zoals hij alles wat los en vast zat over de hekel haalde, zo liefdevol en gepassioneerd schreven er maar weinigen. En voor zijn dwarsheid was niemand veilig. 

Een weg banen door het werk van een schrijver die kon doen ontvlammen en blussen, kussen en klauwen, is er een langs vele pleisterplaatsen. De ultieme vergaarbak doet ze allemaal aan, zonder onderscheid: de gedichten en de verhalen, de verspreide stukken over literatuur, televisie en de maatschappij, en wat er dan nog overschiet.

Eindelijk - gedundrukt door Van Oorschot - worden alle kanten van Komrijs werk en persoon belicht en beschaduwd.

Wat in Den Haag verdween voor de aanleg van de Atlantikwall 1942-1944

In 1942-1944 legde de Duitse bezetter als onderdeel van de Atlantikwall dwars door de stad een verdedigingslinie aan die bestond uit een tankgracht, tankmuur, schootsveld en andere verdedigingswerken. Alles wat daarbij in de weg stond werd in een mum van tijd gesloopt en gerooid. Bijna 3.200 woningen en tientallen gebouwen, waaronder scholen, kerken en zelfs een heel ziekenhuis, gingen tegen de vlakte. Een niets ontziende kaalslag die zijn weerga niet kent. 

Over de sloop en herbouw na de oorlog is al veel geschreven, maar veel minder over wat er ooit stond. 

In 'Van de kaart geveegd' wordt het tracé van de Atlantikwall van begin tot eind en wijk voor wijk - van Kijkduin tot Clingendael - gevolgd om te laten zien wat er op bevel van de bezetter moest verdwijnen. Het boek is daarmee bijzonder, want niet eerder werd het voor de aanleg gesneuvelde Den Haag zo bij elkaar gebracht.

Met zijn bestsellers Mythos en Helden heeft Stephen Fry de Griekse mythen weer naar onze tijd gehaald. Nu waagt hij zich met zijn derde mythe-boek aan het verhaal van de Trojaanse Oorlog.

Nadat Paris de beeldschone Helena heeft weggekaapt naar Troje, trekken de Grieken met een vloot van duizend schepen ten strijde tegen de Trojanen. Het is het begin van een huiveringwekkende strijd, een wrede belegering, die maar liefst tien jaar zal duren. 

Troje is het klassieke verhaal waarin heldendom en haat, liefde en verdriet, wraak en spijt, hoop en wanhoop samenkomen. In deze grootse mythe wordt de mens tot op het bot ontleed.

Philip Akkerman (1957) houdt sinds zijn academietijd een dagboek bij. Dit dagboek beschrijft zijn worsteling met het bestaansmysterie, zijn worsteling met de kunst en de kunstwereld, zijn worsteling met de schildertechniek en zijn worsteling met zichzelf. Het is de vraag of hij zonder dit dagboek ooit met het schilderen van zelfportretten begonnen zou zijn en, indien hij er al mee begonnen zou zijn, hoe lang hij dit dan volgehouden zou hebben.

Philip Akkerman. Kunstenaarsdagboek neemt je mee in de chaotische stortvloed van tegenstrijdige gedachten in het hoofd van Akkerman. Langzaam maar zeker komt de 'echte' Philip Akkerman bovendrijven.

Naast teksten over filosofie en schildertechniek krijgt de lezer ook een inkijkje in de kunstwereld waarbij niets en niemand gespaard wordt.

Op 20 april schreef Ilja Leonard Pfeijffer in zijn 'Viraal dagboek':

'In de eerste zin van zijn verslag van de Peloponnesische Oorlog zegt Thucydides dat hij meteen bij het uitbreken van het conflict is begonnen te schrijven, omdat zijn inschatting was dat de gebeurtenissen ingrijpend zouden zijn [...].

In mijn geval duurde het iets langer. Aanvankelijk bagatelliseerde ik de dreiging van het virus [...]. Maar zodra ik inzag dat ik een kolossale inschattingsfout had gemaakt en besefte dat mensen stikten op brancards in de gangen van ziekenhuizen in Noord-Italië en dat extreme maatregelen onafwendbaar waren, ben ik begonnen aan dit dagboek met dezelfde gedachte die Thucyides in zijn tijd had.'

Aan de hand van Patrick Modiano ontdekken we een ander Montmartre, Remco Campert laat ons de destijds arme oostkant van de stad zien, Michel Houellebecq leidt ons van de Parijse hoogbouw bij de périphérique naar de Sorbonne, Leïla Slimani volgen we van Pigalle naar de Champs-Elysées, en met Adriaan van Dis wandelen we van het rijke Jardin de Luxembourg naar Château-Rouge, de Afrikaanse wijk. 

Parijs is een stad met enorme contrasten, een stad van rijkdom en extreme armoede. Je vindt er de hipste cafés, maar ook minuscule, donkere kroegen met een hoogbejaarde dame achter de toog, een veel te dikke kater aan haar zijde. Het verleden is direct of indirect nog zichtbaar in het straatbeeld van Parijs. Je kunt jezelf verliezen in de grote stad, je verloren voelen, je kunt dwalen om te verdwalen, dingen vinden waarvan je niet wist dat je ze zocht, scènes zien die je nooit eerder hebt gezien.

Als Europeanen leven wij in een fundamenteel verdeelde cultuur. Dezer dagen hebben kapitalisme, neoliberalisme en liberale democratie veel van hun vanzelfsprekendheid verloren. De toekomst is onzeker. Waarom wordt dan niet het hele culturele erfgoed onderzocht op verhelderende ideeën en inzichten?

In 'Langs de afgrond' bespreekt Arnold Heumakers op even heldere als indringende wijze een aantal foute denkers van rechtse, al dan niet fascistische signatuur. Niet om fascisme of nationaalsocialisme te rehabiliteren, maar om te zien wat zij ons - voorbij goed en fout - nog te zeggen zouden kunnen hebben. Franse denkers als Maurice Barrès, Maurice Blanchot en Georges Sorel, Duitse revolutionair-conservatieven als Oswald Spengler, Ernst Jünger en Carl Schmitt.

Speciale aandacht is er voor de kunst, in het bijzonder de literatuur - lang niet altijd een 'linkse hobby', zoals men kan vaststellen bij onder meer Erich Wichman, Ernst von Salomon, Jean Raspail en Michel Houellebecq.

Het boek sluit af met een gedreven pleidooi voor 'methodisch pessimisme', dat in plaats van uitzichtloosheid een lucide ontnuchtering voorstaat: zowel ten opzichte van de foute ideologieën van het verleden als ten opzichte van de nu dominante ideologische overtuigingen.