Hannah Arendt gaat in het essay ‘De vrijheid om vrij te zijn’ nader in op het begrip dat onze cultuur al meer dan tweehonderd jaar hoog in het vaandel draagt: vrijheid. Ze vergelijkt de twee revoluties in de tweede helft van de achttiende eeuw die bepalend waren voor onze opvatting over vrijheid: de geslaagde Amerikaanse (1776) en de mislukte Franse (1789). De Franse Revolutie bleef steken in de bevrijding, de Amerikaanse daarentegen richtte een staatsvorm in waarin de publieke zaak de hoogste prioriteit was.
Arendts essay is een voortdurende oproep om ook nu na te denken over vrijheid, en over de gevaren die de vrijheid bedreigen. ‘De vrijheid om vrij te zijn’ werd pas onlangs voor het eerst in Amerika en daarna in Duitsland gepubliceerd.
We leven in de eeuw van de grondwet. Bijna alle landen ter wereld hebben er tegenwoordig wel een.
Een betrekkelijk recent fenomeen, trouwens, want driekwart van al die grondwetten is van na 1975. En dat terwijl de wortels ervan net na de landbouwrevolutie liggen, meer dan tienduizend jaar geleden, toen nieuwe sociale organisatie- en leiderschapsvormen opkwamen en ook het recht ontstond als manier om grootschalig samen te kunnen werken met vreemden.
'Het verhaal van de grondwet' probeert historisch, biologisch, sociaalpsychologisch, economisch, politiek en juridisch te begrijpen waar dit fenomeen vandaan komt en waarom het juist nu in korte tijd ‘viral’ is gegaan.
Geen Nederlandse regeringsleider was zo vastbesloten zijn land maatschappelijk te hervormen als Joop den Uyl. Hij bruiste van de plannen, had briljante bondgenoten en leek economisch het tij mee te hebben.
Maar de euforie duurde nog geen half jaar; toen sloeg de oliecrisis toe. De rest van zijn premierschap moest Den Uyl de ene na de andere onverwachte crisis bezweren, van kapingen en gijzelingen tot de Lockheed-affaire, en dit alles tegen de achtergrond van een wereldwijde recessie.
Dik Verkuil laat in deze meeslepende biografie zien hoe Den Uyl zich van een gedreven en sociaal onhandige intellectueel ontwikkelde tot een charismatisch leider, die vergeefs tegen de stroom oproeide.
Ton Lemaire houdt in 'Met lichte tred' een filosofisch pleidooi voor langzaam wandelen, onthaasting en zelfreflectie.
Wandelen heeft vanaf de achttiende eeuw een moderne invulling gekregen door onze veranderende verhouding tot natuur en landschap. De behoefte aan wandelen leeft nog steeds en lijkt zelfs toe te nemen, mogelijk ter compensatie van de verdergaande verstedelijking, de heerschappij van het gemotoriseerde verkeer en de vele uren die men zittend voor schermen doorbrengt. Wat is er dan vitaliserender dan een flinke wandeling, liefst door een afwisselend landschap en in een mooi natuurgebied?
Aan de hand van het werk van filosofen, kunstenaars en schrijvers bezingt Lemaire de lof van het lopen, maar zijn boek is tevens een kritisch commentaar op de samenleving. Met lichte tred is de neerslag van Lemaires levenslange passie voor de wereld van het wandelen en voor de wandelaar en zijn lichte voetafdruk op de aarde.
Arnout van Cruyningen vertelt in 'De Hanze' over het Europese handelarengilde dat zes eeuwen lang wist te overleven.
In 1161 stichtten Duitse koopmansgildes de voorloper van de Hanze, gericht op de handel met de gebieden rond de Oostzee. Door vrijhandel toe te staan, bracht het Hanzeverbond veel economische bloei in Noordwest-Europa. De Hanze ontwikkelde zich tot een stedenverbond, waarbij in de hoogtijdagen meer dan tweehonderd steden aangesloten waren, ook steden uit de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden.
Arnout van Cruyningen focust in 'De Hanze' op de rol van de Lage Landen binnen de handelsmacht en hoe de Nederlanders de Hanze de economische genadeslag toebrachten.
‘Ik dacht, ik ben terechtgekomen in een gekkenhuis van heel hoog niveau met uiterst begaafde patiënten.’ Dit schreef Godfried Bomans over zijn toetreding tot de redactie van Elseviers Weekblad in 1945. De succesvolle start van het tijdschrift was mede te danken aan de hoge kwaliteit van de verhalen van de hand van de populaire auteur. Tot zijn dood zou Bomans voor het blad blijven schrijven.
'Genieten in een gekkenhuis' bevat een selectie van de mooiste bijdragen van Bomans aan Elseviers Weekblad en Elseviers Magazine. Hij beoefende alle genres en schreef over van alles en nog wat. Maar alle stukken tonen een briljante, tijdloze stijl, een scherp observatievermogen, een heerlijke, milde humor en een hoogst originele, tegendraadse geest.
Onder de naam ‘El Pintor’ creëerden Galinka Ehrenfest en Jacob Kloot tussen 1941 en 1944 een serie schitterend vormgegeven, modernistische kinderboeken en -spellen. Gevarieerd, mooi, leerzaam, vol grapjes, een beetje stout en stimulerend voor de fantasie. De uitgaven van El Pintor waren tijdens de bezettingsjaren zeer gewild en werden in grote oplagen gedrukt en herdrukt. De winst werd gebruikt om onderduikers te ondersteunen en werk te bieden aan Joodse en antinazistische vrienden.
Galinka Ehrenfest (1910-1979) groeide op in een academisch milieu in Leiden. Van jongs af aan hield ze van tekenen, knutselen en (poppen)theater maken. Ze speelde op een viool die huisvriend Albert Einstein voor haar had gekocht.
De magische wereld van kinderen fascineerde haar en ze gebruikte haar artistieke talent om met hen te werken. De beginselen van Bauhaus waren haar op het lijf geschreven: het ging haar niet om de ‘kunst’, maar om de toepassing. In 1935 ging ze naar de Nieuwe Kunstschool inAm-sterdam, waar ze haar latere echtgenoot Jacob Kloot (1916-1943) leerde kennen, die in 1943 werd opgepakt, gedeporteerd en vermoord in Sobibor.
'Doelloos kijken' is de elfde bundel zeer korte verhalen van A.L. Snijders.
Een intrigerend portret van een stad in het hart van de westerse beschaving, Tot leven gebracht in 22 hoofdstukken die de 2500 jaar geschiedenis op geheel nieuwe wijze beschrijven.
In ‘E.T.A. Hoffmann. Het leven van een sceptische fantast’ vertelt Rüdiger Safranski de levensgeschiedenis van het achttiende-eeuwse Duitse genie E.T.A. Hoffmann. Rüdiger Safranski is een van de grootste biografen van onze tijd. Het leven van een sceptische fantast’ is zijn eerste biografie, verschenen in 1984 en nu voor het eerst vertaald in het Nederlands.
Aan de Academie van Franeker komt in 1807 geld vrij voor de oprichting van een monument ter ere van de nieuwe wetenschap en maatschappij. Men is diep onder de indruk van een beeld in Goethes tuin in Weimar. Albert van Huszen reist daar met leden van de Franeker ceremoniële commissie per koets heen om er met de grote schrijver en wetenschapper te overleggen over een replica van het beeld. Op te richten in Franeker, maar dan groter en grootser.
Om erachter te komen waarin het moderne ervan ligt, maakt Jan Bor een wandeling door het hooggebergte van onze cultuur. De nadruk daarbij valt op de drie omwentelingen – in de filosofie, de kunsten en de fysica – die na 1900 hebben plaatsgevonden en die, alle drie, tot een update van onze moderne beschaving leidden.
Wie begrijpt nog iets van het Midden-Oosten? In dit boek beschrijft Midden-Oostenspecialist Carolien Roelants een aantal complexe problemen die op dit moment spelen. Ze legt uit hoe ze zijn ontstaan en hoe ze in elkaar zitten. 'Dwars door het Midden-Oosten' is een ideaal boek voor mensen die graag op een toegankelijke manier iets over het Midden-Oosten willen leren.
De koffietenten zijn er niet alleen voor een lekker bakkie pleuâh of een broodje bal. Het is ook de plek om samen te komen, waar niemand zich alleen voelt en iedereen welkom is. Waar problemen in een paar minuten worden opgelost, vriendschappen ontstaan en nog altijd werk wordt verdeeld.
Het platonoviaanse proza is ten diepste doordrongen van de gedachte dat de mens streeft naar geluk, dat niet per definitie voortkomt uit vooruitgang en techniek, zoals de communistische leer voorschrijft. Maar dat weerhield Platonov er niet van het idealisme en de voorvechters van de revolutie in al hun schakeringen te laten zien.
Karen Armstrong signaleert ten opzichte van de heilige geschriften een groot onbegrip, wat volgens haar de hoofdoorzaak is van de huidige religieuze geschillen in de wereld. Weloverwogen en deskundig pleit ze voor een terugkeer naar de oude interpretatie van de religieuze teksten als basis van een betekenisvol en empathisch wereldbeeld.
