Het denken over markt, winst en kapitaal is gebaseerd op historische concepten die afhangen van keuzes en opvattingen, niet van wetmatigheden. In zijn nieuwe meesterwerk onderzoekt Piketty de ideeën die eeuwenlang aan de basis lagen van ongelijkheid en het leven van de mensheid hebben bepaald: ideologische stromingen die hebben geleid tot slavernij, kolonialisme, communisme en hyperkapitalisme. 

Hoe we kunnen breken met het fatalisme, de voedingsbodem voor de huidige buitensporige identiteitspolitiek? Volgens Piketty is er een alternatief: het participatief socialisme, een ideologie van gelijkheid, maatschappelijk eigendom, onderwijs en het delen van kennis en macht.

Het klassieke beeld van academische vrijheid is dat van een rivier die af en toe buiten zijn oevers treedt. De overstroming brengt soms forse schade toe, maar het nieuwe laagje slib dat zich dan afzet is op den duur belangrijker voor de vruchtbaarheid van het land dan de tijdelijke schade die is toegebracht. In het rivierenland dat Nederland is, kan het niet treffender worden uitgedrukt.

De academische vrijheid staat tegenwoordig steeds meer onder druk: autoritaire regimes dulden geen kritische geluiden, het machtige bedrijfsleven probeert te bepalen waar wetenschap over moet gaan en invloedrijke politici als Baudet beschouwen een deel van de academici als ondermijners van de westerse beschaving en pleiten voor een meldpunt voor ‘linkse docenten’.

Alle reden dus voor bezinning op wat academische vrijheid is, waar ze vandaan komt, waar ze voor dient en aan welke bedreigingen ze blootstaat.

Het leven van Ischa Meijer ging niet onopgemerkt voorbij. In zijn werk, waarin hij streed tegen hypocrisie en onwaarachtigheid, rekende hij genadeloos af met het verstikkende joodse milieu waaruit hij voortkwam.

De eerlijkheid waarmee hij zijn omgeving beschreef werd door velen als schokkend ervaren, maar zorgde ervoor dat de naoorlogse generatie een stem kreeg. Tegenover de geheimtaal die er thuis gesproken werd, zette hij zijn eigen vocabulaire waarmee hij 'de hele wereld te lijf ging om te demaskeren'. Zijn uitgangspunt: iedereen heeft iets te verbergen.

Ronit Palache toont aan de hand van Meijers werk hoe hij zich in diverse gedaanten uitsprak over de oorlog en de joodse identiteit: als nietsontziend interviewer die anderen liet zeggen wat hij zelf niet kon verwoorden, als dichter, schrijver, verslaggever en als columnist, via zijn alter ego De Dikke Man.

Een groot deel van deze teksten werd niet eerder in boekvorm gepubliceerd.

De grote bedrijven boeken recordwinsten en de inkomens aan de top zijn vaak extreem. Aan de onderkant daarentegen neemt de koopkracht nauwelijks toe en groeit de onvrede. Het kortetermijndenken lijkt te regeren, terwijl grote problemen onopgelost blijven, het klimaat en de bestaansonzekerheid voorop. Hoe dat tij te keren?

In een spannende briefwisseling discussiëren twee maatschappelijke sleutelfiguren in Nederland over urgente oplossingen. Kees van Lede speelde decennialang een hoofdrol in het internationale deel van het Nederlandse bedrijfsleven. De dertig jaar jongere Joris Luyendijk, die zich als schrijver en journalist regelmatig kritisch uitliet over overheid, media en bankwezen, dient hem van repliek. Zij stellen de cruciale vraag: zijn nu niet de liberalen aan de beurt om een stap terug te doen?
 

Niets minder dan een filosofische sensatie: het langverwachte vierde deel van Foucaults 'Geschiedenis van de seksualiteit' is nu in het Nederlands vertaald.

In 'Bekentenissen van het vlees' analyseert Michel Foucault het denken en het spreken over seksualiteit in de vroegchristelijke tijd. Volgens de gangbare opvatting zou deze periode in het teken staan van de puriteinse moraal, met haar nadruk op kuisheid en maagdelijkheid, maar Foucault nuanceert dit beeld. Kerkvaders als Paulus en Ambrosius waren allerminst eensgezind over de verhouding tussen seksuele onthouding en de noodzaak om in het huwelijk kinderen voort te brengen. Langzaam maar zeker verandert het lichaam gedurende deze periode in ‘vlees’, met alle geheimen, protocollen en zelfbeheersingstechnieken van dien.

Net als in de eerdere delen van Geschiedenis van de seksualiteit laat Foucault zien dat het discours over seksualiteit geen vaststaand gegeven is, maar een historisch ontstane constellatie waarvan de toekomst open is of op zijn minst opengemaakt kan worden door de precieze vormen van kritiek waarvan Foucault in zijn oeuvre een voorbeeld geeft.

Voor ‘DWDD Heimwee: Hier is… Adriaan van Dis’ interviewde Adriaan van Dis de gast van zijn dromen: historicus en internationale bestsellerauteur Yuval Noah Harari.

Harari wordt gezien als een van de grootste denkers van onze tijd. Hij verkocht wereldwijd 20 miljoen boeken, waarvan meer dan een half miljoen in Nederland.

Zijn boeken Sapiens, Homo Deus en 21 lessen voor de 21ste eeuw stonden maandenlang onafgebroken in de bestsellerlijsten. Internationale kopstukken als Angela Merkel, Emmanuel Macron en Mark Zuckerberg gingen met hem in gesprek en onlangs ontmoette onze eigen premier Rutte Harari tijdens het World Economic Forum in Davos.

Steeds beter weten we hoe de mens in elkaar steekt. We weten waarom we geneigd zijn in hokjes te denken, waarom we liever verbroederen met mensen die op ons lijken dan met vreemden. En ook hoe gemakkelijk mensen gemanipuleerd kunnen worden, via sociale media en door politici.

In 'Mens/Onmens' onderzoekt gelauwerd essayist en columnist Bas Heijne de twee grote obsessies van onze tijd: waarheid en identiteit. In een heldere stijl stelt hij de vragen waar het om gaat: hoe kunnen we solidair zijn in een wereld die steeds meer versplinterd is, waarin iedereen op zoek is naar iets groters en het algemeen belang het zo vaak aflegt tegen het eigenbelang?

'Mens/Onmens' is een scherp, persoonlijk essay over hoe je mens kunt zijn in een gepolariseerde wereld.

1 februari t/m 10 mei in het Kunstmuseum Den Haag

Breitner en Israels. Aan het eind van de negentiende eeuw misschien wel de twee belangrijkste figuren in de Nederlandse schilderkunst.

Als Israels op zestienjarige leeftijd als kroonprins van de Nederlandse kunst wordt onthaald, kijkt Breitner afgunstig toe. Als Israels naar Amsterdam verhuist, volgt Breitner hem. Daar bewegen de schilders zich in dezelfde kringen en verruilt Israels zelfs zijn tekenachtige stijl voor de losse toets van Breitner.

Breitner is op dat moment een getalenteerd schilder van het moderne leven in de stad en Israels bekent in zijn brieven dat het werk van Breitner hem inspireert en intimideert. De onderlinge rivaliteit tussen de schilders zorgt jarenlang voor spanningen en mondt in 1894 uit in een ruzie die pas in 1903 wordt bijgelegd.

In de veelgeprezen boeken Baltische zielen en De gloed van Sint-Petersburg dompelde Jan Brokken de lezer onder in de verhalen en cultuur van steden en plaatsen. En zijn reislust reikt veel verder, evenals zijn kennis over kunst en geschiedenis. Dat komt tot uiting in het rijk geïllustreerde Stedevaart, waar in twintig non-fictieverhalen steeds een plaats en een persoon, meestal een kunstenaar, centraal staan.

Onder leiding van Brokken reist de lezer naar het Bologna van schilder Giorgio Morandi, het Venetië van een boekbinder en het Düsseldorf van beeldend kunstenaar Joseph Beuys. We bezoeken het Parijs van componist Erik Satie, het Vilnius van schilder en componist Mikalojus Ciurlionis en het Bilbao van architect Frank Gehry, ontmoeten Gustav Mahler in Amsterdam, de moeder van Italo Calvino in Cagliari en cellist Anner Bijlsma in Washington dc. In het meest persoonlijke verhaal neemt Brokken ons mee naar een schilderij van Meindert Hobbema, een jeugdliefde en Middelharnis.

In Stedevaart brengt Jan Brokken zijn bevlogen vertelkunst en grote liefde voor kunst en cultuur tot een gloedvolle symbiose.

Nooit eerder in de Europese geschiedenis bereikten zovelen een zo hoge levensstandaard en levensverwachting, een zo hoog opleidingsniveau, zo veel vrijheid en toegang tot zo veel informatie en communicatiemogelijkheden als nu. Toch woedt er een debat over de 'crisis van de democratie' en heerst er onbehagen over het politieke immobilisme. 

Acht eeuwen lang is in Europa gevochten voor politieke medezeggenschap. De democratische rechtsstaat is hier pas in de loop van de twintigste eeuw formeel gerealiseerd, maar zeker nog niet overal ingeburgerd en in veel opzichten alweer uitgehold. Politieke participatie is sinds 1200 onder impuls van emancipatiebewegingen in golven verruimd en telkens opnieuw onderdrukt. Steeds trachten gevestigde elites, ook de nieuwe, zich met alle middelen vast te klampen aan hun posities. 

Dit boek bekijkt de geschiedenis van Europese staten vanuit de opeenvolgende emancipatiebewegingen en onderzoekt waarom ze telkens weer vastliepen, van Portugal tot Rusland en van Ierland tot Sicilië. Gezocht wordt naar verklaringen van deze evoluties, maar ook naar indicaties van continuïteit naar het heden toe. Dat helpt om de huidige malaise te begrijpen.

Vertaald en toegelicht door Arthur Hartkamp

In de eerste helft van de negentiende eeuw, in de Pauselijke Staat, een van de reactionairste staten van Europa, richtte de dichter Giuseppe Gioachino Belli een monument op voor het gewone volk van Rome. Hij deed dat in een epos van meer dan tweeduizend gedichten in de hechte structuur van het klassieke Italiaanse sonnet, maar geschreven in de volkstaal van Rome (het Romanesco).

Alle aspecten van het volksleven komen aan de orde, dikwijls in de vorm van een korte monoloog of een kort gesprek, wat de gedichten heel levendig maakt. Hoofdthema’s zijn armoede en honger, de afhankelijkheid en rechteloosheid van het volk, het machtsmisbruik van de geestelijkheid en de willekeur van de rechtspleging. En verder alles wat met het geloof samenhangt, zowel de leer als de verschijningsvormen ervan in het dagelijks leven. Ook is er veel aandacht voor seks. En dat alles in een aanstekelijke en eigentijdse vertaling.

Een monument voor het gewone volk bevat een ruime selectie van 250 sonnetten. Rome komt eruit naar voren als de stad van zes p’s: papa, preti, principi, puttane, pulci e poveri – paus, priesters, prinsen, hoeren, luizen en armoedzaaiers.