De samenleving bestaat uit een bovenlaag en een onderlaag, tussen aan de ene kant zij die macht uitoefenen en eenvoudig toegang hebben tot de macht (‘elite’), en aan de ander kant de machtelozen, met veel minder invloed op de beslissingen die hun leven sturen (‘de gewone man’). De groep van de gewone man bestaat vaak uit mensen die zich ontevreden, misdeeld, en onrechtvaardig behandeld voelen.

Wat beschouwt de gewone man als onrechtvaardig? Rechtvaardigheid gaat vooral over het verdelen van posities, invloed en goederen. Mensen verdelen goederen onder elkaar maar de samenleving verdeelt ook goederen tussen groepen, zoals toeslagen voor mensen met jonge kinderen. Mensen zijn voortdurend bezig te delen en te verdelen, en ze omschrijven het resultaat ervan in termen van rechtvaardigheid.

Vermunt laat zien hoe belangrijk het onderscheid is tussen gewone man en elite in onze samenleving. Ook beschrijft hij de kansen dat de tegenstelling tussen deze groepen kan ontsporen. In de loop van de jaren verschuiven de verhoudingen tussen gewone man en elite. Welke gevolgen heeft de tendens van een tanende elite en een stijgende positie van de gewone man, en dan met name voor de idee van rechtvaardigheid in de Nederlandse samenleving?

Vermunt biedt in zijn boek een doordachte beschouwing van de psychologie van eerlijkheid, en geeft een nieuw perspectief op de motieven van mensen voor eerlijk of oneerlijk handelen. Een grondige analyse van één van de meest zichtbare conflicten van deze tijd.

Het boek is interessant voor onderzoekers en beleidsmakers op het gebied van recht, justitie, overheid en bestuur, maar ook voor mensen die de tegenstellingen in de samenleving en de oorzaken van onrechtvaardigheid beter willen begrijpen.

Riël Vermunt was verbonden aan de Universiteit Leiden en University College in Skövde, Zweden, waar hij onderzoek deed op het gebied van rechtvaardigheid. Hij was medeoprichter van de International Society for Justice Research (ISJR). Hij schreef eerder het boek The Good, the Bad, and the Just: How Modern Men Shape Their World (Routledge, 2014).