Herstelrecht is een manier van rechtdoen waarbij de focus ligt op het herstellen van de schade die door een misdaad is veroorzaakt. Het gaat daarbij niet alleen om herstel van materiële en immateriële schade, maar ook om herstel van relationele en morele schade. Dit kan het beste worden bereikt via processen die alle belanghebbenden in staat stellen om hierover met elkaar in gesprek te gaan en afspraken te maken. Hierbij kan worden gedacht aan slachtoffer-dader-mediation alsook conferentiemodellen waarbij tevens de gemeenschap is betrokken.

In zijn oratie zet Jacques Claessen uiteen waarom hij het herstelrecht – anders dan het strafrecht – ziet als een geëmancipeerde oftewel volwassen misdaadaanpak, zowel wat betreft distributieve als wat betreft procedurele rechtvaardigheid. Aan de hand van de Gulden Regel (‘Behandel een ander zoals je zelf behandeld wilt worden’) en het daarbij horende mens- en wereldbeeld laat hij zien dat de vergelding van kwaad met kwaad die in het strafrecht centraal staat, zoveel mogelijk dient te worden ver vangen door de vergelding van kwaad met goed. Hij ziet in dat verband een belangrijke rol weggelegd voor het herstelrecht.