Een actuele vraag is of en zo ja hoe het strafrechtelijk sanctiestel kan en moet bijdragen aan de beveiliging van de samenleving tegen gevaarlijk geachte individuen. Het debat daarover in Nederland is vrij theoretisch van aard. De discussie is sterk verweven geraakt met het dogmatisch onderscheid tussen straf en maatregel. Zo zijn we geneigd het karakter van sancties af te meten aan de plaats in het sanctiestelsel waar ze zijn ondergebracht (in het straf- of in het maatregelspoor) en ook ons oordeel over de vraag welke waarborgen we noodzakelijk achten, laten we vaak daarvan afhangen.

Dit roept twee samenhangende vragen op. De eerste is of ons blikveld op deze manier niet te zeer is verengd. In de keuze voor een bepaald theoretisch model schuilt immers al automatisch een zekere voorselectie van argumenten en oplossingsrichtingen. De tweede vraag is of de discussie over het sanctiestelsel een zuiver theoretische aangelegenheid is. Aan veel van de keuzes die worden gemaakt liggen namelijk ook hele aardse overwegingen ten grondslag, zoals een nijpend cellentekort, gebrek aan middelen, politieke ambities of de behoefte te reageren op de waan van de dag. De vraag is dan of deze niet-theoretische realiteit (ik noem haar ‘pragmatiek’) niet meer erkenning behoeft in de discussie.

Dit boek beoogt bij te dragen aan de bezinning op ons sanctiestelsel. De vraag waarop een antwoord wordt gezocht is niet wat het meest juiste stelsel is en hoe dat idealiter moet worden ingericht, maar veeleer hoe het debat over de inrichting van het sanctiestelsel gevoerd zou moeten worden. Daartoe wordt een rechtsverkenning ondernomen naar het sanctiestelsel van Engeland en Wales en de ingrijpende ontwikkelingen die dat stelsel heeft doorgemaakt in de tweede helft van de vorige eeuw.