Na de publicatie van zijn wereldvermaarde Cultuur der Renaissance in Italië gaf Jacob Burckhardt een bijzondere reeks colleges die voor het nageslacht bewaard is gebleven: Wereldhistorische beschouwingen. In zijn ‘intiemste werk’ (aldus Burckhardts biograaf) ontwikkelde hij een persoonlijke visie op de grote, vele eeuwen omspannende ontwikkelingen in de menselijke beschaving.

Burckhardt vat de geschiedenis op als het speelveld van drie elkaar weerstrevende en beïnvloedende krachten: cultuur, staat en religie. Hij benadrukt het belang van historische kennis en de waarde van diversiteit in de kunst- en cultuurproductie, en daarbij waarschuwt hij voor de vervlakking van de cultuur en de opkomst van massabewegingen, populisme, nationalisme en militarisme. Daarin toont hij zich uiterst actueel.