Hoe een angsthaas een jokkebrok herkent
De reeks Politiewetenschap is een uitgave van het Onderzoeksprogramma Politie & Wetenschap, een zelfstandig
onderdeel van de Politieacademie. Politie & Wetenschap beoogt een stimulans te geven aan zowel de (weten schap -
pelijke) kennisontwikkeling op het gebied van politie en veiligheid als de daadwerkelijke benutting daarvan in
praktijk, beleid en opleiding. Publicaties in de reeks Politiewetenschap betreffen in het algemeen studies met een
meer theoretisch, verkennend of beschouwend karakter.
Hoe weet je of iemand die een sterk verhaal vertelt de waarheid spreekt? De ontwikkeling en het gebruik van
methoden voor leugendetectie kennen al een lange geschiedenis binnen de (toegepaste) psychologie en neurowetenschappen,
maar aan alle tot op heden ontwikkelde methoden zitten veel haken en ogen. In de praktijk blijkt
het zeer moeilijk leugenaars te betrappen. Toch blijkt uit recent onderzoek dat mensen beschikken over een soort
'ingebouwde leugendetector': gebieden in ons brein die onbewust reageren op iemands gezichtsuitdrukking
wanneer deze persoon niet eerlijk is. De signalen die deze 'leugendetector' afgeeft, zijn echter zeer subtiel en gaan
paradoxaal genoeg verloren als we te veel ons best doen ze op te pikken. In dit onderzoek is daarom een nieuwe
methode van leugendetectie getest, de impliciete leugendetectie. Deze methode maakt gebruik van onze ingebouwde
leugendetector om leugenaars succesvol te ontmaskeren.
De resultaten laten zien dat de werkelijkheid wat ingewikkelder in elkaar zit. Impliciete leugendetectie blijkt
te werken, maar niet via de hersengebieden en de mechanismen die de onderzoekers van tevoren vermoedden.
Er zijn daarentegen aanwijzingen gevonden voor het mechanisme dat wél ten grondslag ligt aan impliciete
leugendetectie: het brein kan op grond van zogenaamde beeldstatistieken bepalen of iemand liegt. Deze beeldstatistieken
zijn echter ook door middel van een computer te berekenen. Het rapport geeft daarom tot slot
een eerste aanzet tot het mogelijke gebruik van beeldstatistiek als maat voor objectieve leugendetectie op basis
van beeldmateriaal.