Private ordebewaarders bij betogingen

De reeks Politiewetenschap is een uitgave van het Onderzoeksprogramma Politie & Wetenschap. Publicaties in de reeks Politiewetenschap betreffen in het algemeen studies met een meer theoretisch, verkennend of beschouwend karakter. Meer informatie vindt u op www.politieenwetenschap.nl.

Het recht om te betogen is een van de belangrijkste grondrechten in een democratische samenleving.
Demonstraties leiden echter regelmatig tot overlast en soms zelfs tot schade. Dit ondervinden gemeenten en politie met name de laatste jaren door een enorme groei in het aantal demonstraties en de opkomst van meer belastende demonstratievormen als (semi)permanente kampementen. Burgemeesters maken de organisator van een demonstratie daarom steeds vaker medeverantwoordelijk voor het ordelijk verloop ervan.
De wet verleent de burgemeester echter geen bevoegdheid om de inzet van private ordebewaarders te vorderen. Kan een burgemeester die eis dan wel stellen? Zou de Wet openbare manifestaties in een dergelijke bevoegdheid moeten gaan voorzien? Kennelijk leeft de wens om erover te beschikken bij burgemeesters sterk.

Uit dit rechtsvergelijkende onderzoek naar het Duitse en Engelse demonstratierecht blijkt dat de wens private ordebewaarders in te zetten het grondrecht om te betogen niet in gevaar brengt. Zeker niet indien men die extra verplichting gepaard laat gaan met een meer op communicatie gericht demonstratiebeleid. Veelal kan een demonstratie met minder beperkingen en voorschriften worden toegestaan indien private personen een bijdrage leveren aan het bewaren van de orde. Inzet van private ordebewaarders betekent dan ook dat minder politie-inzet nodig is. Dat kan op zijn beurt leiden tot een flinke reductie van de kosten voor politie en gemeenten. Redenen genoeg voor de wetgever om invoering van een bevoegdheid tot het stellen van de eis van private ordebewaarders serieus te overwegen.
Kennisname van dit onderzoek is aanbevelenswaardig voor eenieder die te maken heeft met het in goede banen leiden van demonstraties: burgemeesters en politie, alsook demonstranten en hun ordediensten.