In de geschiedenis van het westerse denken gold de metafysica eeuwenlang als de hoogste en belangrijkste discipline. Ze zette de kroon op het werk van andere filosofische en wetenschappelijke disciplines en verzekerde er ultiem de wetenschappelijkheid van. Daarenboven gaf de metafysica een praktische oriëntatie, eerst als grondslag van een ideale levenswijze, later als gids in een wereld vol onzekerheden. Vanaf het tweede kwart van de negentiende eeuw lijkt haar rijk echter definitief ten einde. Haar voorname status en soevereine gezag verdwenen. Hoe moeten we die ontwikkeling begrijpen?

Dit boek stelt dat het einde van de metafysica samenhangt met de opkomst en de doorbraak van de moderne cultuur. De uitdagingen van een nieuwe tijd zetten de klassieke aanspraken van de metafysica onder druk. In de werken van Kant, Hegel en de jonghegelianen komt deze frictie tussen klassiek metafysisch denken en moderne cultuur zeer duidelijk aan de oppervlakte. Kant en Hegel erkennen de legitimiteit van de moderne cultuur, maar doen een laatste bewuste poging om die opnieuw onder de voogdij van de metafysica te plaatsen. De jonghegelianen wijzen dat voogdijschap af.