De criminologie had in de negentiende eeuw haar oorsprong in de statistiek en de medische wetenschap, en criminologen hebben criminaliteit aanvankelijk beschreven als een soort lziektebeeldl. Met de toenemende invloed van de sociologie is men in de twintigste eeuw de oorzaken in een steeds ruimer wordende kring rond de wetsovertreder gaan zoeken. Toen ook daar de ultieme verklaring van criminaliteit niet werd gevonden, werd de benoeming en aanpak van lcriminelenl door de sociale omgeving en door strafrechtelijke instanties bij de analyse betrokken. Daarmee ontstond in de jaren zestig naast de criminologie van de wetsovertreder (llawbreakerl) een criminologie van de wetgever en rechtshandhaver (de llawmakerl). In de jaren tachtig kwam ook het slachtoffer in beeld. Onderzoek naar oorzaken van criminaliteit kreeg in de jaren negentig weer een belangrijke plaats en tevens verschoof de aandacht naar criminaliteitsbeleid en de daarmee gepaard gaande spreiding van verantwoordelijkheid voor criminaliteitspreventie en bestrijding over burgers en andere instanties. In het begin van de eenentwintigste eeuw werd risicojustitie als nieuw begrip en nieuw beleid geïntroduceerd.

Tegen de Regels IV. Een inleiding in de criminologie bestaat uit drie delen. In deel I worden elementaire vragen beantwoord zoals: Wat is criminologie? Hoe wordt criminaliteit gedefinieerd en gemeten? Deel II bevat tien belangrijke en actuele theoretische benaderingen bij het verklaren van criminaliteit. Achtereenvolgens komen biologische, psychologische, sociaal-psychologische en sociologische benaderingen aan de orde. In die hoofdstukken wordt behandeld wat de meer of minder impliciete opvattingen over het strafrecht, de samenleving en misdadigers zijn en in hoeverre en op welke terreinen deze theoretische visies hun empirische basis vinden. Deel III is gewijd aan het scala van reacties op criminaliteit dat zich in moderne samenlevingen manifesteert, zoals de veranderde manieren van criminaliteitsbeheersing door risicotaxatie en risicoprofilering, de groei van de particuliere beveiliging, het streven naar verzoening en herstel, structurele en individuele preventie, behandelen en straffen.