In Cognitieve evolutie Deel 1 beschrijven we de evolutie van het zenuwstelsel, dat twee kennisgegevens samenbrengt in het geheugen, te weten: fenotypische betekenis en zintuiglijke kenmerken. Daarna ontstaan er emoties bij keuzes en de ontwikkeling van een waardensysteem. In Cognitieve evolutie Deel 2 van deze metatheorie beginnen we met de positie van het onbewuste, de mutatie tot bewustzijn en wat de bewustwording voor Homo sapiens heeft betekend. Het denkend organisme kreeg met het bewustzijn allerlei cognitieve vermogens en cultuurvormen. Hoe kon dat bewustzijn ontstaan? In Deel 2 beschrijven we de gevolgen, zoals de kenbaarheid van de tijd, het bewust ervaren van causaliteit en het vermogen van onderlinge communicatie door het spreken. Cultuur, taal en cognitie stimuleerden elkaar in een wisselwerking. Daar kwam de rede uit voort en de berekening. Kwesties als emotie en ratio, logica en creativiteit, vrijheid en coherentie, waarheid en leugen, geloof en scepsis, bepaaldheid en contingentie komen successievelijk aan de orde. Evenals de invloed van een sociale, religieuze, politieke en economische omgeving. Dit alles wordt veelal ondersteund door neuro-anatomische gegevens.