Om de vraag te kunnen beantwoorden hoe de overheid het leefklimaat in justitiële
inrichtingen op zodanige wijze kan vormgeven dat detentieschade zoveel
mogelijk wordt voorkomen en een verantwoorde terugkeer naar de samenleving
wordt gestimuleerd, is inzicht in de wetenschappelijke kennis over dat
leefklimaat nodig. In deze studie wordt een overzicht gegeven van wat uit de
literatuur bekend is over het leefklimaat in justitiële inrichtingen en wat het
effect is van het leefklimaat op de beleving van detentie en op het gedrag van
ingeslotenen tijdens en na afloop van verblijf. Het onderzoek heeft betrekking
op het reguliere gevangeniswezen, de forensische (geestelijke gezondheids-)
zorg, de vreemdelingenbewaring en de justitiële jeugdinrichtingen. Zes factoren
en drie determinanten zijn uitputtend onderzocht. De leefklimaatfactoren
zijn: contacten tussen personeel en ingeslotenen, autonomie, contact met de
buitenwereld/familiaire relaties, veiligheid, zinvolle dagbesteding en fysiek welbevinden.
De determinanten omvatten: gebouwelijke omgeving, professionaliteit
van het personeel en samenstelling van de detentiepopulatie. Ook wordt
een overzicht gegeven van de beschikbare instrumenten om het leefklimaat te
meten. De studie is verrijkt met casusbeschrijvingen van inrichtingen die
bekend staan om hun positieve leefklimaat. Onder andere werd een bezoek
gebracht aan 'de zelfredzame afdeling' van de PI Heerhugowaard, de afdeling
voor langdurige en intensieve forensische zorg 'De Voorde' en het
beroemde Noorse gevangeniseiland Bastoy.