Beeldend essay over het menselijke denken van Heraclitus

Rond 500 voor Christus deed Heraclitus in zijn geboortestad Efeze enigmatische uitspraken die de filosofie tot in de moderne tijd diep zouden beïnvloeden – van Hegel en Nietzsche tot Heidegger en Derrida. We weten het dankzij Heraclitus: de wereld is een proces, verandering is overal. Wij blijven terwijl de rivier stroomt, en tegendelen verdringen elkaar in een onophoudelijke strijd.

De antropologie die aan deze inzichten ten grondslag ligt, wordt in Het moment door Ben Schomakers in zijn poëtische, precies-wetenschappelijke stijl beschreven. Met grote kennis van de vroegste Griekse filosofie en literatuur en van de moderne psychologie gaat hij een gesprek aan met Heraclitus en roept hij een beeld op van de ‘aanwezige mens’. Dat beeld is ook van vitaal belang voor moderne mensen, die alles zelf willen doen, terwijl ze hunkeren naar een houvast buiten henzelf. Het moment laat ons de werkelijkheid zien zoals we haar eerder niet zagen.

Ben Schomakers is filosoof en classicus. Hij promoveerde op Heraclitus’ tijdgenoot Parmenides en publiceerde nadien veelvuldig over de Griekse oudheid. Hij vertaalde onder andere Over de ziel en Metafysica van Aristoteles en Alle woorden van Heraclitus. Recente boeken zijn Het begin van de melancholie (2018, winnaar Van Helsdingen-prijs en shortlist Socratesbeker) en Verlangen opnieuw (2023, longlist Socratesbeker).