De rechter neemt een beslissing in een geschil tussen partijen en moet deze beslissing onderbouwen. Doet hij dat te summier, dan heeft hij de beslissing onvoldoende gemotiveerd. Zegt hij 'te veel', dan maakt dat het vonnis kwetsbaar. Heeft de rechter de gronden voor zijn beslissing voldoende inzichtelijk gemaakt, dan voldoet hij aan zijn motiveringsplicht. De uitspraak is appelproof gemotiveerd.
Er zijn gevallen denkbaar waarin de rechter meer wil of meer móet zeggen om zijn beslissing te onderbouwen. Hij kan bijvoorbeeld meer voor- en tegenargumenten voor de genomen beslissing geven dan strikt nodig is. Omdat hij dit moet doen als goede rechter.
In dit boek behandelt mr. Max van Tiel hoe de civiele feitenrechter zijn rechtsvormende beslissing moet motiveren. Bij de beschrijving van de rechterlijke motiveringsplicht als 'het mindere' komen de functies van rechterlijke motivering aan de orde en de eisen die de wet en de jurisprudentie hieraan stellen. Ook geeft de auteur handvatten die de rechter kan gebruiken om in te schatten of hij appelproof heeft gemotiveerd. Vervolgens bespreekt de auteur de motivering ten overvloede: hoe kan de rechter extra argumenten aandragen zonder zijn uitspraak kwetsbaarder te maken?
Hierna komt aan bod hoe de beroepsethiek de rechter een leidraad kan bieden voor zijn motiveringskeuze bij rechtsvorming; dit is 'het meerdere'. Hiervoor onderzoekt de auteur, aan de hand van acht uitspraken, hoe de feitenrechter in de praktijk omgaat met de motiveringskeuze bij rechtsvorming.