‘Make America great again!’, ‘terug naar de VOC-mentaliteit!’. Vooral in populistische kringen wordt hunkerend verwezen naar tijden waarin alles zo goed was. Hierbij wordt echter niet verwezen naar een feitelijk historisch, maar naar een ‘utopisch’ verleden. Een utopisch beeld van het verleden, met weglating of manipulatie van onwelgevallige feiten. Op die manier wordt het verleden maakbaar en wendbaar. Is het wendbaar gemaakte verleden een vluchtweg uit een wereld die te open en te onzeker is geworden? Het heden stemt immers somber en de toekomst is duister.
 
Waar in de recente geschiedenis nog het geloof was in een hoopvolle toekomst, domineert tegenwoordig een ondergangsstemming, met de blik gericht op het verleden. Het wendbare verleden analyseert deze omslag in denken, waarbij diep wordt ingegaan op de filosofie van Nietzsche. De crisisbeleving die hij al vroeg heeft voorzien is thans actueel. Het is nu aan de mens het cynisme te overwinnen en een positief voorwaarts gerichte wending te geven.